Criminal procedure

Fjórir ungir menn frá bænum Galati í norðausturhluta Rúmeníu hittust á óþekktum stað á Ítalíu og sammæltust þar um að fara saman í skemmtiferð. Enginn þeirra var með peninga meðferðis þegar þeir fóru frá Ítalíu eða þá að peningarnir voru búnir þegar þeir komu til bæjarins Torgau í Þýskalandi þar sem þeir frömdu tíu innbrot og stálu BMW-bifreið. Það er óljóst hvort þeir ætluðu sér til Danmerkur frá upphafi en þar enduðu þeir og þar hófst leitin að þeim.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Fáir menn verða goðsagnir. Enn færri verða það í lifanda lífi. Á okkar dögum er jafn- vel einungis hægt að nefna John F. Kennedy, Móður Teresu og Nelson Mandela. Í heimi afbrotanna kemur sjaldan fyrir að nokkur maður verði goðsögn. Þó þekkjast nokkur dæmi þess að afbrotamaður hafi orðið að goðsögn eftir dauða sinn, eins konar Hrói höttur með tímanum. Sjaldan fer þannig um afbrotamann meðan hann er sjálfur á lífi. Undantekning frá reglunni er þó til dæmis enski lestar- ræninginn Ronald Biggs. Það er Svíinn Clark Olofs- son sem hefur komist næst því að verða lifandi afbrota- goðsögn á Norðurlöndum. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Meðal verkefna efnahagsbrotadeildar Ríkislögreglustjórans er móttaka tilkynninga sem bankastofnunum og fleiri aðilum ber að senda lögreglu, hafi þeir grun um að fjármunir, sem einstaklingar eða lögaðilar höndla með, hafi verið fengnir með ólögmætum hætti, eins og nánar er lýst í lögum um aðgerðir gegn peningaþvætti. Umtalsverður fjöldi slíkra tilkynninga berst á ári hverju, sem margar hverjar koma að miklu gagni við uppljóstrun ýmissa brota. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Í desember 1998 bárust lögreglunni kærur á hendur 49 ára karlmanni fyrir kynferðisbrot gagnvart tveimur unglingsstúlkum, 14 og 15 ára gömlum.Á meðan yfirheyrslum stóð sýndi sakborningur endurtekið furðulega hegðun og var hann einnig þekktur meðal lögreglumanna fyrir að vera sífellt í útistöðum við fólk og yfirvöld.Það sem réði úrslitum hvað sönnunarfærsluna varðar var húsleitin sem gerð var á heimili sakbornings, en þar kom margt í ljós sem varpaði nýju ljósi á málið og manninn.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Þetta er frásögn um það hvernig líf manns getur breyst, þegar örlögin leika sitt duttlungafulla spil, hvernig ósköp venjulegur og rólegur maður breytist í ógnvæn- legan Rambó. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Mál það sem hér verður rakið vakti mikla athygli á sínum tíma. Ung kona hringir til lögreglunnar í Kópavogi klukkan 20.30 að kvöldi og segist vera farin að óttast um sambýlismann sinn sem hún hefði ekki heyrt neitt frá síðan klukkan 10.00 um morguninn. Stuttu síðar hófst umfangsmikil leit aðstandanda að hinum týnda. Við rannsókn lögreglu kemur á daginn að einn aðstandenda hagar sér nokkuð grunsamlega. Tæknirannsókn leiðir síðan í ljós hver sé sekur.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Framhjáhald, hjónaskilnaðir, kynsvall, makamorð. Og allt gerðist þetta í sænskum hvítasunnusöfnuði.Handrit að afþreyingarmyndaflokki í sjónvarpinu hefði varla getað verið magnaðra, furðulegra né ólíklegra. En þetta var veruleiki!Atburðarásin í Knutby, opnaði nýjar gáttir í sænskri afbrotasögu; í ljós kom að ungt fólk, sem virtist vera á góðu róli félagslega og var þar að auki tengt innbyrðis af sterkri trúariðkun, reyndist töluvert öðruvísi en virtist við fyrstu sýn. Og lykilinn að þessu þekkjum við: Haustið 2004 var sálnahirðir safnaðarins dæmdur í ævilangt fangelsi fyrir að hafa myrt seinni eiginkonu sína. Hins vegar var hann sýknaður af ákæru um að hafa myrt fyrri eiginkonu sína sem lést við dularfullar aðstæður árið 1999.Hér skýra rannsóknarlögreglumenn frá atburðarásinni. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Fjórir piltar á menntaskólaaldri sem bjuggu á Esbo gerðu sér áætlun til þess að verða ríkir. Þetta mál varð virkilega umsvifamikið og aðeins yfirheirslurnar spanna 262 blaðsíður. 27 einstaklingar voru yfirheyrðir. Á meðan á rannsóknarvinnunni stóð voru 36 sjálfstæð atvik rannsökuð til að öðlast betri yfirsýn yfir málið. Atburðarásin hefst 16. júlí 2001 þegar piltarnir hafa tekið ákvörðun um að myrða tvær manneskjur. Farsímasölumanninn Mauri Huhta og konu hans Eeva.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Frosti Sæmundsson rannsóknarlögreglumaður, sem þýddi þessa grein úr norsku, var búsettur í Noregi í 15 ár. Hann bjó í bænum Bryne, þar sem morðið, sem hér er til umfjöllunar var framið. Morðið vakti geysimikla athygli í bænum þar sem þetta var fyrsta morðið sem þar hafði verið framið í mannaminnum. Mikið var fjallað um málið í fjölmiðlum, bæði í bæjarblaðinu í Bryne, þar sem Frosti starfaði og einnig í útvarpi og sjónvarpi um allan Noreg.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Að lenda í lífshættu er eitthvað sem flestir lögreglumenn upplifa einhvern tímann í starfi sínu og slíkir atburðir gera ekki boð á undan sér. Þá þarf að bregðast við á örskotsstundu og taka augnabliksákvarðanir. Eftir á hefur maður oft hugleitt hvort brugðist hafi verið rétt við og hve mikil hættan hafi raunverulega verið? Ég ætla að fara yfir atburð sem ég og félagi minn lentum í aðfaranótt sunnudags í febrúar- mánuði 1997. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Athugasemd, sem var varpað fram á einum af reglubundnum fundum toll- og skattyfirvalda með efnahagsbrotadeild lögreglunnar í Álaborg, hafði í för með sér að vorið 2000 hófst rannsókn á hugsanlegum vændishúsarekstri konu að nafni Mette (breytt nafn). Mette var gift og átti þrjú börn, þar af tvö smábörn. Fjölskyldan bjó í einbýlishúsi í nágrenni Álaborgar og líf hennar virtist vera eins og annarra fjölskyldna. Rannsóknin leiddi til þess að um einu og hálfu ári síðar var Mette ákærð fyrir rétti í Álaborg fyrir brot á 228. grein í dönsku hegningarlögunum sem varðar vændishúsarekstur. Hún var ákærð fyrir að hafa rekið vændishús í Frederikshavn, Viborg, Randers, Álaborg og Viby um átta ára skeið frá 1992 og haft að yfirvarpi að um nuddstofur væri að ræða. Þá var hún ákærð fyrir að hafa haft rúmlega 8 milljónir danskra króna í tekjur af þessum rekstri á tímabilinu og ekki gefið þær tekjur upp til skatts. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Helgin byrjaði eins og aðrar helgar. Tiltölulega rólegt hafði verið á helgarvaktinni hjá rannsóknarlögreglu ríkisins, RLR, það sem af var. Þar sem lögum hefur verið mikið breytt þarf í stuttu máli að gera grein fyrir nokkrum atriðum sem giltu þegar RLR var til en rannsóknarlögregla ríkisins var lögð niður 1. júlí 1997. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Hryðjuverk í víðasta skilningi er hugtak sem hefur verið til staðar svo lengi sem menn hafa deilt í heiminum og viðræður hafa ekki getað leyst málin og því hafa menn gripið til harðari aðgerða til að þvinga kröfur sínar í gegn. Það sem einkennir hryðjuverk er að stríðið, sem er háð, er háð í leyni og fórnarlömbin eru aðallega óbreyttir borgarar sem af tilviljun eru staddir þar sem hryðjuverkamaðurinn, sem er rekinn áfram af pólitík eða trú, ákveður að fremja hryðjuverkið. Á seinni hluta 20. aldar var heimurinn þjakaður af mörgum svæðisbundnum hryðjuverkaógnum og er þá vandinn í Palestínu undanskilinn en hann hefur sett mark sitt víðar en í Mið-Austurlöndum, einnig í Danmörku. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Á árinu 2002 var sýndur í sjónvarpinu þáttur í þáttaröðinni Sönn íslensk sakamál. Þátturinn bar nafnið ,,Hinn fullkomni glæpur". Hann fjallaði um tvö óleyst ránsmál frá árinu 1995. Sýning þessa sjónvarpsþáttar átti sinn þátt í því að rannsókn þessara mála var hafin á ný þegar flestir höfðu gefið upp vonina um að þau leystust. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Í desember 1993 og janúar 1994 var óvenjumikil rigning í Danmörku og þegar regnið var sem mest þann 5. og 6. janúar mældist úrkoman 132 mm, bara þessa tvo daga. Þetta óvenjulega veðurfar leiddi af sér háa vatnsstöðu í straumvötnum og hafði áhrif á hafstrauma. Þessi vatnsveður höfðu það í för með sér að litlu mun- aði að hugtakið ,,fullkomið morð" yrði að veruleika. Fimmtudaginn 6.janúar kom örvæntingarfull móðir til lögreglunnar í Århus. Hún greindi frá því, með grátstafinn í kverkunum, að 31 árs gömul dóttir hennar, Kirsten, væri horfin. Þetta var upphafið af einu óhugnanlegasta morðmálinu sem hafði komið við sögu lögreglunnar í Århus, jafnvel í allri Danmörku. Við rannsókn- ina var komið víða við og hún leiddi m.a. af sér lagabreytingu og yfirheyrslur um siði og venjur þjóðflokka í Afríku. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Bókin Norræn sakamál kemur nú út í annað sinn. Fyrsta bókin, sem kom út á síðasta ári, hlaut góðar viðtökur sem gáfu til kynna að efni hennar væri áhugavert.Norræn sakamál er ritröð sem koma mun út árlega. Bækurnar bera allar sama nafn en eru auðkenndar með ártali þess árs sem útgáfa hverrar um sig á sér stað.Í bókunum eru frásagnir af störfum lögreglumanna á Íslandi og Norðurlöndum. Þrátt fyrir nafnið, Norræn sakamál, er langt frá því að bækurnar fjalli eingöngu um sakamál og rannsóknir þeirra. Bækurnar eru um störf lögreglu almennt og gefa þess vegna lesendum nokkra innsýn í störf lögreglumannsins, sem eru afar fjölbreytt og krefjandi. Fæstir gera sér grein fyrir í hverju lögreglumenn geta lent við störf sín enda viðfangsefnin fjölbreyttari en hægt er að ímynda sér.Lesendum gefst færi á að nálgast efnið frá öðru sjónarhorni ekki síst vegna þess að greinarnar eru skrifaðar af þeim lögreglumönnum sem annast hafa rannsóknir viðkomandi mála eða vettvangsstjórn.Öll lögreglumál eru viðkvæm, en leitast er við að greina frá staðreyndum á svo hlutlausan og faglegan hátt sem kostur er.Efni bókarinnar er fjölþætt, þar gefst t.d. kostur á að lesa um friðargæslustörf Íslendinga í Bosníu-Herzegóvínu, vandaða tæknivinnu íslensku lögreglunnar og hina endalausu baráttu við náttúruöflin á Íslandi svo sem snjóflóð og snjóflóða- hættu.Ég vona að lesendur verði einhvers vísari við lestur bókarinnar.Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Þann 24. janúar árið 2000 var Nils Skaug, 32 ára, handtekinn í Kristiansand vegna gruns um stórfellt smygl á kókaíni og öðrum fíkniefnum. Lögreglan fékk lausn málsins næstum því upp í hendurnar á silfurfati. Fyrst um sinn hafði hún rangan mann í sigtinu en hún fann nefnilega dagbók sem Skaug hafði skrifað í nákvæm minnisatriði um smyglstarfsemi sína, lúxuslíf og villt samkvæmi í Acapulco. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Klukkan 23.40 á aðfangadagskvöld var hringt í neyðarnúmerið 112. Maðurinn í símanum sagði einfaldlega að hann hefði framið morð. Lögreglan spurði hver hann væri, hvar hann væri og hver hinn látni væri. Hann svaraði þessum spurningum og lofaði að halda kyrru fyrir. Lögreglan sendi tvo bíla á staðinn og einnig var sendur sjúkrabíll til íbúðarinnar sem var í bæjarhlutanum Angered í Gautaborg. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Eftirfarandi saga er frá miðjum áttunda áratugnum, þegar sírenurnar á „Svörtu Maríu" voru handstýrður, forgangsljósin voru rauð og lífið ekki eins flókið og það er nú – eða hvað? Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Eftirfarandi saga lýsir því hvernig lítilfjörlegt atvik, það að tveir menn, hvor öðrum ókunnir, áttu samtímis leið um brautarpall á fáfarinni lestarstöð eina örskotsstund á vetrarkvöldi, hafði skelfileg áhrif á örlög þeirra beggja, áhrif sem aldrei verða afmáð eða dregin til baka. Annar varð næstum morðingi – hinn mun aldrei lifa því lífi sem hann ætlaði sér. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Það er því miður staðreynd að til eru foreldrar sem misnota börnin sín, andlega og líkamlega. Það finnst okkur flestum skelfilegt og óhugnanlegt.Það er hins vegar óskiljanlegt þegar ofbeldi foreldranna gengur svo langt að það leiðir barnið til dauða. Í máli því, sem hér verður sagt frá og kom til kasta ofbeldisnefndar Söderort lögreglunnar þann 9. febrúar 1999, reyndi mikið á tilfinningar þeirra sem sáu um rannsókn málsins. Barnið, sem myrt var, var aðeins 19 mánaða gamalt. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Innbrot, þrjú morð og fá ummerki á staðnum eftir þá sem verkið unnu. Þrefalda morðið í Sörum er án efa mest umtalaða sakamál í Noregi eftir stríð. Enn eru mjög fáir sem vita hvað gerðist eiginlega í hjáleiguhúsinu á Orderud-býli tveim nóttum fyrir hvítasunnudag árið 1999. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Það virðast engin takmörk fyrir því hverju menn stela. Það sem er verðlaust drasl í augum eins er dýrgripur í augum annars. Hlutur, sem blasir við augum manns daglega, án þess að maður velti fyrir sér verðgildi hans, kann að vera dýrgripur í augum einhvers annars, verðmæti sem hægt er að gera sér fé úr, ef hægt er að koma höndum yfir hann án þess að til sjáist. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Miðvikudagurinn 30. júní 1999 hófst eins og hver annar vinnudagur hjá tveimur lögregluþjónum á lögreglustöðinni í Malmö. Eftir rólega dagvakt frá 06:00–13:00 áttu þeir að vera á kvöldvakt og byrjuðu klukkan 21:00 við útkallsstöðina á svæði lögreglustöðvarinnar Centrum í Malmö. Vaktin byrjaði með hefðbundinni yfirferð á hættumati og upplýsingum um hvað hefði gerst síðustu tímana. Þeir áttu að ljúka vaktinni klukkan 06:00 næsta dag. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Sagan hófst einn af þessum dæmigerðu vormorgnum í Reykjavík. Komið var fram í endaðan apríl og langur vetur að baki. Úti var rigningarsuddi og svalt í veðri. Neyðarlínan fékk upphringingu kl: 06:49. Tilkynnt var um grunsamlegar manna- ferðir á Skólavörðustíg og talið að um hugsanlegt innbrot væri að ræða í listaverkaverslun sem var til húsa ofanvert við nefnda götu. Tilkynnandi var maður sem vann við blaðburð í götunni áður en hann hélt til hefðbundinna starfa sinna sem kennari við einn af grunnskólum borgarinnar. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Atburðir þessir áttu sér stað veturinn 1995. Nöfnum sögupersónanna hefur verið breytt, en að öðru leyti er frásögnin sönn. Ég ætla ekki að nefna borgina eða staðinn þar sem atburðirnir gerðust því þeir sem verða fyrir ofbeldi, einkum ein- hvers nákomins, finnst það ákaflega auðmýkjandi. Þegar það er alvarlegs eðlis er erfitt að kryfja það til mergjar og yfirstíga það. Þessi túlkun og umfjöllun snertir ekki aðeins einstaklingana sem voru í hringiðu atburðarásarinnar, heldur varðar og getur sært aðra íbúa í þorpsins. Ég ætla ekki að leita að sökudólgi aðeins sýna hversu erfið mannleg samskipti geta stundum orðið. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Frásögn mín fjallar um bankarán sem hafði í för með sér að Morten Mortensen lögreglumaður lét lífið. Auk þess var gíslataka hluti af málinu. Margir áttu um sárt að binda vegna þessa máls, aðallega fjölskylda Mortens en einnig þeir mörgu gíslar sem komu við sögu. Málið hafði mikil áhrif á samstarfsfélaga Mortens og margir þeirra munu aldrei gleyma því. Svo seint sem í vikunni er ég sat og skrifaði um málið nefndi einn samstarfsfélagi minn að í hvert sinn sem hann sæi eða læsi um glæpamenn þá leitaði hugurinn ósjálfrátt til Mortens. Þau miklu áhrif sem málið hafði á samstarfsmenn Mortens eru kannski eitt af því sem gerði það að verkum að fyrst nú, 8 árum eftir atburðinn, er sagan skrifuð og þá eftir áskorun. Hún skal rituð af því að hún er hluti af sögu dönsku lögreglunnar. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Tveir einstæðir menn, sem við skulum kalla Matti Mainio og Jussi Juonio, bjuggu árið 1999 í húsi sem í voru tvær litlar íbúðir og voru þeir hvor með sína íbúðina á leigu. Þetta var í Jyllintaival sem er nokkra kílómetra frá þéttri byggð í bænum Kurikka. Íbúðirnar sem þeir leigðu voru báðar tveggja herbergja með sérinngangi. Matti Mainio var 65 ára elli- og örorkulífeyrisþegi en hann var fatlaður vegna meiðsla í fótlegg og varð að nota staf til að styðja sig við þegar hann gekk. Matti var búinn að búa í húsinu í mörg ár. Jussi Juonio var 56 ára og hafði fram að þessu framfleytt sér með ýmiss konar lausavinnu. Hann átti við áfengisvandamál að stríða sem dró mjög úr möguleikum hans á að fá vinnu og þegar þetta gerðist lifði hann á bótum frá sveitarfélaginu. Jussi hafði flutt inn í sína íbúð 1999. Matti og Jussi vörðu báðir miklu af tíma sínum í að innbyrða fljótandi fæðu. Jussi, sem var betur á sig kominn, hjólaði næstum daglega í miðbæinn í Kurikka þar sem hann hitti menn með sama áhugamál. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Frá júní 2002 til maí 2003 var brotist inn í mörg stór einbýlishús í Gautaborg og öðrum borgum og bæjum í vestanverðri Svíþjóð. Eitt var það sem var með sama hætti í öllum innbrotunum og lögreglan dró af því þá ályktun að innbrotin væru öll framin af einum og sama manninum – þrátt fyrir að fjöldi innbrotanna benti til annars. Auk þess voru innbrotin framin af ótrúlega miklu áræði – í mörgum tilvikum voru húseigendurnir heima við þegar brotist var inn. Rannsóknin leiddi lögregluna að lokum á slóð 21 árs hælisleitanda sem hafði setið í fangelsi í heimalandi sínu þegar hann var unglingur og hafði mátt þola pyntingar. Var það ástæðan fyrir undarlegu verklagi hans? Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ástæðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.

Í Österbotten í Finnlandi lauk vetrarfríi skólanna árið 1997 sunnudaginn 2. mars. Alla vikuna á undan hafði verið skínandi gott veður og svo var líka þennan sunnu- dag, síðasta daginn áður en skólarnir hófust á ný. Í byrjun árs hafði verið frekar kalt og mikill snjór. Þess vegna var tilvalið að stunda alls kyns vetraríþróttir, svo sem skíðagöngu, skíðasvig og skautahlaup. Í bókunum „Norræn sakamál" segja íslenskir lögreglumenn frá merkilegum málum sem þeir hafa unnið að, gera grein fyrir atburðarrás glæpanna, rannsókn þeirra og gefa raunsanna lýsingu á glæpamönnunum og ást- æðunum sem liggja að baki voðaverka, bæði með sögum frá hinum Norðurlöndunum og raunsönnun íslenskum sakamálum.